Recordaantal jonge wanbetalers

Steeds meer jongeren in Vlaanderen hebben schulden en doen een beroep op professionele schuldbemiddeling. ‘De ergste gevallen hebben geen hulp.’
Vijftig euro. Per week. En soms houden ze nog over. Natacha en Pjotr, een jong koppel uit het Gentse dat binnenkort hun tweede kindje verwacht, overleven op een habbekrats. Naast maandelijkse vaste kosten zoals de hoge huur van hun appartement, betaalt het gezin een schuldenberg af van 1500 euro. ‘Niet eens onze schulden’, zucht de twintigjarige moeder. ‘Pjotr en ik woonden nog maar net samen of in onze brievenbus staken plots een hoop achterstallige rekeningen. Bleek dat mijn ouders mijn naam hadden gebruikt bij het afsluiten van allerlei verkoopscontracten. Ze wonen nu in het buitenland, op de vlucht voor gerechtsdeurwaarders.’
Pjotr, vijfentwintig en uit Nederland afkomstig, krijgt een werkloosheidsuitkering omdat hij sukkelt met zijn knie. Natacha verliet op zestienjarige leeftijd de schoolbanken om te werken. ‘Omdat ik moest van mijn ouders’, verduidelijkt ze. ‘Toen ik zwanger werd, had ik net niet lang genoeg gewerkt om recht te hebben op een uitkering. We leven nu met drie van wat Pjotr krijgt.’
Het koppel zit in budgetbeheer. Dat betekent dat een maatschappelijk werker in hun plaats een budgetplan opstelt. Dat regelt de betaling van vaste lasten en binnenkomende rekeningen. In overleg wordt ook een wekelijks bedrag aan huishoudgeld bepaald – ‘Eerst leefden we op 40 euro in de week, nu op 50 euro. Soms kan er een extraatje als een zakje chips af.’ Voor grote kosten wordt iedere maand een bedrag gereserveerd tot de betreffende betaling eraan komt. ‘Zoals onze droogmachine, waar we maanden voor gespaard hebben. Nu nog 220 euro afbetalen – tien maanden lang 22 euro – en ze is helemaal van ons.’
‘We hebben in november van vorig jaar zelf de stap naar budgetbeheer gezet’, verduidelijkt Natacha de beslissing. ‘We waren bang dat we er niet zouden uitkomen. Een jaar later zijn de schulden bijna volledig afbetaald. Dat vraagt inspanningen. Kleren? Tweedehands. Schmink? Heb ik niet nodig. Melk voor de baby? Uit het Kruidvat,’ klinkt het trots en zelfbewust.
De toekomst? ‘Ik droom van een job als dagmoeder. Het kan niet anders dan dat het beter wordt.’
Gescheiden ouders
Schulden ontstaan ook door eigen toedoen, leerde de tweeëntwintigjarige Thomas. Een Alfa Romeo kopen op afbetaling. Elke week tanken voor minstens 140 euro. Een schadevergoeding betalen voor het slaan van een politieagent in burger –‘hij vroeg zonder zich kenbaar te maken naar mijn paspoort. Hij zat aan mijn lijf, moeten ze niet doen’. Aanmaningen ongeopend in de vuilnisbak gooien, ‘want het interesseerde me toch niet.’ Dan dikken de kosten snel aan: de jonge Limburger heeft nu voor 25.000 euro schulden.
Toen hij samen met een vriend een accident met de Alfa Romeo veroorzaakte, kwam de klik. Het kon zo niet verder, besefte Thomas. ‘Ik was een vechtersbazeke. Mijn ouders zijn gescheiden en ik had het daar moeilijk mee. Ik uitte mijn emoties met geweld. Na het ongeval drong het tot me door. Als ik zo zou doorgaan, maakte ik het mezelf wel heel moeilijk. Ik heb toen uit eigen beweging hulp gezocht.’
De twintiger zit nu in collectieve schuldbemiddeling. Dat betekent dat hij als persoon failliet is verklaard en dat een toegewezen schuldbemiddelaar  met de schuldeisers tot een zogenoemd afzuiveringsplan komt. Op dat moment stoppen ook alle intresten, loonbeslagen of uitvoeringen van de deurwaarder.
Momenteel woont Thomas in het opvangtehuis De Tunnel voor jongvolwassen. Hij krijgt er sociale, administratieve, financiële en praktische ondersteuning. ‘Hier helpen ze je echt: hoe je met geld moet omgaan, hoe je papieren moet invullen, hoe je met anderen samenleeft. Hier leer je op je eigen benen staan en verantwoordelijk zijn’,  legt hij uit. Wanneer zijn afbetalingen precies ten einde lopen, weet hij niet –‘zeker nog jaren’. Desondanks is hij naar eigen zeggen gelukkig en voelt hij zich beter in zijn vel dan vroeger.
Schuldstatistieken
Pjotr, Natacha en Thomas zijn geen alleenstaande gevallen. Het aantal jongvolwassen in Vlaanderen met schulden groeit gestaag.
Dat blijkt ondermeer uit de jaarlijkse statistieken van de Nationale Bank van België. Die berekenen sinds 2003 de schuldenlast van ons land. Daarvoor gebruikt de instelling gegevens van alle banken en verzekeraars in België. Consumptiekredieten verstrekt door grootwarenhuizen worden niet opgenomen in de resultaten. Wat blijkt? Het aantal jongvolwassenen (18 tot 25-jarigen) met achterstallige contracten is de laatste drie jaar gestegen. Van 18.325 personen in 2006 tot 21.681 in 2009 –wat neerkomt op 2.4 procent van de totale meerderjarige bevolking. En dat terwijl het totale aantal schuldenaars in diezelfde periode ongeveer gelijk is gebleven.

Uit cijfers die binnenkort verschijnen naar aanleiding van een studiedag rond maatschappelijk kwetsbare jongen maar die Knack al kon inkijken, blijkt dat het aantal jongeren dat uit zichzelf de eerste stap zet naar hulp jaar na jaar stijgt. In 2007 was 5 procent van alle aanvragers jonger dan 24. Twaalf maanden later bleek dat 5.4 procent. 2009 kende een recordaantal jonge schuldenaars: 6.2 procent, op een totaal van 1370 dossiers. Verwacht wordt dat deze tendens zich de volgende jaren voort zet.

Ook het Vlaams departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin houdt sinds 2007 schuldstatistieken bij, verzameld en verwerkt door het Vlaams Centrum voor Schuldbemiddeling (VCS). Het centrum haalt zijn data bij de erkende diensten voor schuldbemiddeling in Vlaanderen, zoals OCMW’s en CAW’s.
Uit cijfers die binnenkort verschijnen naar aanleiding van een studiedag rond maatschappelijk kwetsbare jongen maar die Knack al kon inkijken, blijkt dat het aantal jongeren dat uit zichzelf de eerste stap zet naar hulp jaar na jaar stijgt. In 2007 was 5 procent van alle aanvragers jonger dan 24. Twaalf maanden later bleek dat 5.4 procent. 2009 kende een recordaantal jonge schuldenaars: 6.2 procent, op een totaal van 1370 dossiers. Verwacht wordt dat deze tendens zich de volgende jaren voort zet.
Bij deze cijfers moeten ook de jongvolwassen met ‘partner’ worden opgeteld. De ‘partner’ is de persoon die niet bij de aanmelding betrokken is, maar wel bij de hulpverlening of begeleiding. In 2007 ging dat om 10 procent van de schuldgevallen. 2008 noteerde een lichte stijging van 0.3 procent. Vorig jaar zakte het percentage naar 7.7 procent. ‘Voor die plotse daling is er nog geen verklaring’, licht Koen Devroey toe. Hij is op het departement verantwoordelijk voor integrale jeugdhulp. ‘Maar ik denk niet dat het aantal jongeren met ‘partner’ ineens gedaald is. Het lijkt me eerder een methodologische onjuistheid. De gehanteerde werkmethode staat nog niet op punt. Daarom willen we tegen volgend jaar  het hele proces hebben geëvalueerd.’
Universiteitsdiploma
In feite is het probleem veel groter. Dat beweert Tine Van Regenmortel, professor sociaal werk aan de K.U.Leuven en hoofd van de onderzoeksgroep ‘Armoede, maatschappelijke integratie en migratie’ (HIVA). ‘De laatste jaren is in Vlaanderen de algemene armoede gestegen. Het zou onlogisch zijn als jongeren de dans zouden ontspringen. Want samen met gepensioneerden zijn ze financieel de kwetsbaarste groep in onze maatschappij.’
Wie op jonge leeftijd schulden maakt, is daar nooit volledig zelf verantwoordelijk voor, oppert professor Van Regenmortel.

De cijfers hierboven vallen om nog andere redenen veel te laag uit, stelt Van Regenmortel. ‘Jongeren met schulden zoeken vaak pas op latere leeftijd hulp, als de situatie compleet uitzichtloos is geworden. Ook blijft nu de groep jongvolwassen uit de middenklasse volledig uit beeld. Wanneer die schulden maken, vallen ze terug op een breed netwerk. Zij kloppen niet aan bij de diensten die de Vlaamse overheid van data voorzien. We zitten duidelijk nog in de fase van trial-and-error’
Een ander aandachtspunt in de evaluatie moet het profiel van de jongere met schulden zijn. Daar mag gerust meer aandacht naar, vindt de Leuvense professor die het huidige onderzoek op dat punt onvolledig en gebrekkig vindt. Dat erkent ook Piet Van Schuylenbergh, voorzitter van het VCS. ‘Het profiel dat wij met het centrum voor het laatst in 2008 hebben samengesteld, gold voor de groep als geheel die in schuldbemiddeling zat. De jongeren hebben we niet als aparte categorie behandeld. Meer research zou zeker geen slechte zaak zijn.’
‘Want in tegenstelling tot velen spontaan denken, bestaat hét profiel niet,’argumenteert Van Schuylenbergh uit beroepservaring. ‘Niet iedereen die schulden maakt, heeft een laag loon of een vervangingsinkomen. Ook werkende mensen met een gemiddelde wedde raken in de problemen. En niet iedereen die beroep doet op schuldbemiddeling komt uit het beroeps- of technische onderwijs. Jongeren met een universiteitsdiploma hebben evenzeer financiële problemen.’
Starterinkomen
Waar veel minder twijfel over bestaat, zijn de oorzaken van schuldoverlast. Die lopen nogal uiteen, en ze komen vaak tegelijkertijd voor, blijkt wel duidelijk uit het onderzoek van het VCS. Zo zijn schuldenaars vaak langdurig ziek en vormen hoog oplopende ziektekosten een belangrijke verklaring voor hun precaire situatie. Een andere reden is het gebrek aan regelmatige inkomsten. Ook het gemis aan administratieve vaardigheden doet velen de das om, vooral dan laaggeschoolden. Andere factoren zijn onvoorziene uitgaven, en drank- en drugsproblemen. Nog anderen zakken weg in een schuldenput omdat ze financieel borg staan voor een vriend of een familielid, al is dat uitzonderlijk.
De belangrijkste reden blijkt altijd weer overbesteding –voor veel mensen het klassieke beeld van schulden. In meer dan de helft van de dossiers is er volgens het centrum sprake van een levenswijze die niet overeenstemt met de inkomsten. Het overkomt veelal jongeren die alleen gaan wonen. En de reden daarvoor is simpel meent Van Schuylenbergh: ‘Hoge opstartkosten, in combinatie met onzekere inkomsten de eerste jaren op de arbeidsmarkt. Tel daar bovendien de stijgende levenskost bij op, zoals huurprijzen die de pan uit swingen en stijgende energie- en waterprijzen, en de rekening is snel gemaakt.’
Veel vroeger zelfstandig
Incasso-ondernemingen in België, die in opdracht van schuldeisers openstaande vorderingen innen en daarbij werken volgens de formule ‘no cure no pay’, merken niets van deze evolutie. Dat zegt Karel Vander Aerschot, woordvoerder  van de Belgische Vereniging voor Incasso-ondernemingen (ABR/BVI), met de cijfers in de hand. ‘In de laatste twaalf kwartalen is het aantal jongeren dat in contact kwam met incassobureaus gelijk gebleven. Slechts drie procent van onze cliënten zijn jonger dan vijfentwintig. Dat is al jaren zo’, aldus Vander Aerschot, die eraan toevoegt dat alle meerderjarigen op dezelfde manier worden behandeld. ‘De grootste tranche in leeftijd is en blijft de groep 25 tot 35 jarigen.’
'Akkoord, de verleiding om te kopen is groter geworden. Maar jongeren willen tegelijk alles.'

Toch sluit hij niet uit dat in de toekomst het aantal jeugdige wanbetalers kan toenemen. La folie de grandeur, klinkt het. ‘Akkoord, de verleiding om te kopen is groter geworden. Maar jongeren willen tegelijk alles, zo lijkt. En ’s avonds uitgaan, en kunnen uit eten, en de nieuwste telefoon hebben. Komt daar nog bij dat ze, in vergelijking tot tien, twintig jaar geleden, veel vroeger zelfstandig zijn. Alleen gaan wonen op je achttiende is niet zo vreemd meer –een tendens die is komen overwaaien uit Nederland. Ze leven als volwassenen, maar niet altijd met dezelfde middelen als volwassenen.’
Gevoel van gemis
Eigen schuld, dus dikke bult? Wie op jonge leeftijd schulden maakt, is daar nooit volledig zelf verantwoordelijk voor, oppert professor Van Regenmortel. Om haar positie te verduidelijken, doet ze beroep op het ‘empowermentparadigma’. Een denkkader dat schulden definieert als een gelaagd probleem en dat een gelaagde aanpak bepleit.
Vooreerst heeft de samenleving de vorm aangenomen van een consumptiemaatschappij, die de mens op allerhande manieren stimuleert tot het maken van schulden. Van Regenmortel: ‘De toename aan luxegoederen, de steeds agressiever wordende verkoopscampagnes, de juridisering van de maatschappij. Niet consumeren voelt bijna tegennatuurlijk aan.’
Maar schulden verbergen ook een innerlijke drang volgens de professor. ‘De herkomst daarvan ligt in een gevoelskloof tussen mensen die aansluiting vinden met de maatschappij en diegenen die daarin falen. Die laatsten komen vaak uit sociaal en financieel minder gegoede families. Dat besef van er niet bijhoren, begint op jonge leeftijd al: kinderen die in het onderwijs en de jeugdbeweging niet aarden omdat ze op hun achtergrond worden nagekeken.’
‘Toch proberen ze de kloof te dichten. Door zich de levensstijl van de middenklasse aan te meten –in hun ogen de norm. Ze kopen zich als het ware een identiteit die ze zich eigenlijk niet kunnen permitteren,’ psychologiseert Van Regenmortel. ‘Dat maakt dat schulden niet louter een economische realiteit zijn. Want er is die innerlijke drang waar ze geen neen tegen kunnen zeggen en die sterker is dan henzelf.  Hier moet ook oog voor zijn, wil men deze jongeren ondersteunen zodat ze op eigen kracht verder kunnen.’
Meer middelen
Preventie speelt daarbij een sleutelrol, bepleiten de betrokkenen. Hoe eerder jongeren zich bewust zijn van de gevaren verbonden aan kredieten en leningen, hoe beter. Daar lijkt ook bevoegd minister Jo Vandeurzen (CD&V) van overtuigd. Hij noemt preventie in zijn beleidsplan een ‘belangrijke prioriteit’ en schakelde daarvoor het VCS in. Momenteel lopen er twee campagnes in Vlaanderen. Met de webstek en de gelijknamige kortfilm ‘Budget Survival Kids’ hoopt het centrum de jongere zelf te bereiken. Met ‘In Balans’ biedt het VCS een lessenpakket financiële educatie aan voor middelbare scholen. Die zijn vanaf dit jaar verplicht enkele uren in het curriculum te reserveren voor economische opvoeding.
‘Een héél goede zaak,’ meent Van Regenmortel. Maar het mag daar niet bij blijven, voegt ze er aan toe. ‘OCMW’s en CAW’s moeten meer middelen en meer mensen krijgen. Ze kreunen al jaren onder de werkdruk, die alleen maar toeneemt.’
‘Ze mogen het hebben, onze begeleiders’, geeft Thomas toe. ‘We zijn niet altijd even makkelijk en bij sommigen duurt het echt lang voordat er resultaten zijn.’ Wat hij na zijn verblijf in het jeugdcentrum zal doen? ‘In het leger gaan, een beetje gek doen.’ Maar zeker is hij niet. Daarvoor is het nog te vroeg en zijn de schulden nog te hoog. Omzichtig klinkt het dan ook: ‘Eerst zien hoe dit afloopt. Want het is niet altijd even makkelijk. Het is een hard leven, maar er zijn mensen van mijn leeftijd die het nog veel erger hebben dan ik. En die hebben geen hulp.’
(Dit artikel verscheen eerder in het weekblad Knack.)

30 thoughts on “Recordaantal jonge wanbetalers”

  1. I simply want to tell you that I am just very new to blogging and site-building and really enjoyed your web site. Almost certainly I’m planning to bookmark your blog . You surely have exceptional stories. Regards for sharing your web-site.

  2. I simply want to tell you that I am just beginner to blogging and honestly liked your website. Very likely I’m want to bookmark your blog post . You definitely come with great posts. Regards for sharing your web page.

  3. I simply want to tell you that I am new to weblog and certainly savored your web blog. Very likely I’m want to bookmark your blog . You really come with very good well written articles. Thanks for sharing your website page.

  4. I just want to tell you that I’m new to blogs and certainly savored your website. Most likely I’m going to bookmark your site . You surely come with fabulous well written articles. Kudos for sharing with us your web page.

  5. I just want to tell you that I am just new to weblog and seriously loved this page. Most likely I’m planning to bookmark your website . You definitely come with fantastic well written articles. Thanks a bunch for revealing your web page.

  6. I simply want to say I am just beginner to blogging and certainly loved this web blog. More than likely I’m want to bookmark your blog . You actually have amazing article content. Thanks for sharing your website.

  7. I just want to tell you that I’m all new to blogs and definitely enjoyed this blog site. More than likely I’m want to bookmark your blog post . You certainly have impressive article content. Many thanks for sharing your web page.

  8. I just want to tell you that I am just very new to blogs and definitely loved your web site. Most likely I’m likely to bookmark your site . You amazingly have good stories. Regards for revealing your website.

  9. I simply want to tell you that I’m new to weblog and absolutely liked this page. Most likely I’m going to bookmark your website . You certainly have impressive articles. Many thanks for revealing your blog site.

  10. I just want to tell you that I am new to weblog and truly enjoyed this web page. More than likely I’m want to bookmark your blog . You actually come with amazing stories. Cheers for sharing with us your website.

  11. Hello coworker. Let me introduce myself. I i am Chasity Dismukes and Really feel comfortable making sure use the full name. I used to finally be unemployment but asap I was a accountant and it’s something My husband and i really cherish. North Dakota wherever he and his awesome wife keep and his family loves it. One of the finest things in this field for her dad is mountain biking and at this time he employs time to try to get new things.

  12. I must thank you for the efforts you have put in penning this site. I am hoping to check out the same high-grade content by you later on as well. In truth, your creative writing abilities has inspired me to get my own, personal blog now 😉

  13. Luther Are sorry for is specifically what my wife loves to make sure you call me when i say and Really feel comfortable when individuals use complete name. Missouri offers you always been really her dwelling and his or her parents have nearby. Filing has been her regular job for ages but she’s always wanted to see her own home office. Doing ceramics are something this lady husband fails to really similar to but the girl does.

  14. Thanks so much for giving everyone a very spectacular opportunity to read in detail from this website. It’s usually so great and also jam-packed with amusement for me and my office fellow workers to search your website at minimum three times every week to read through the new issues you have. And of course, I am also usually motivated for the beautiful guidelines served by you. Some 3 tips on this page are certainly the very best we have all ever had.

  15. Ive been exploring for a little bit for any high-quality articles or weblog posts in this kind of area . Exploring in Yahoo I finally stumbled upon this site. Studying this info So i am happy to express that Ive a very excellent uncanny feeling I found out exactly what I needed. I such a lot no doubt will make certain to do not disregard this site and provides it a glance on a relentless basis.

  16. I like the helpful information you provide in your articles. I’ll bookmark your weblog and check again here frequently. I am quite certain I’ll learn many new stuff right here! Best of luck for the next!

  17. Have seen and heard about such an insect for the first time. I really like being aware of about different forms of insects and animals. The life cycle on the insect shared in here seems to become quite fascinating. Will appear forward to more such exciting posts.

  18. They call us at me Joni and I totally excavate that identify. Virgin Islands is where my house is there is nothing love just about living at this time. My friends say it is not good for me when i say but what I like doing is trying to play basketball and I’m going to be starting something else along with of which. Managing people is all my day undertaking now.

  19. Responsive web design is basically a technique used for web design and development. Further, it is used for creating brilliant layout and images to add more flexibility to a website. This practice makes your website compatible to different browser’s window screen with the use of fluid dimensions at the time of designing your website.

Een reactie achterlaten op nike dual fussion Reactie annuleren

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *